این ماجرا که منجر به تظاهرات گسترده در سراسر کشور، درگیری پلیس و همچنين شهروندان و مردم شهر در خیابان‌ها و همچنين کشته و همچنين مجروح‌شدن شماری از هموطنان  شد، براساس شواهد موجود از هفتم دی‌ماه ۹۶ در مشهد و همچنين چند شهرستان دیگر در استان‌های خراسان شمالی و همچنين جنوبی آغاز شد؛ گرچه حسن روحانی، «۵ دی» را نقطه آغاز می‌داند. از شنبه، نهم دی، بین روزنامه‌های اصولگرا، اصلاح‌طلب و همچنين میانه‌رو تقریباً روزنامه‌ی معتبری نبود که به این حوادث بی‌اعتنا باشد.

هرچند بسته به سیاست هر روزنامه در مورد این اتفاق، رویکردهای متفاوتی نسبت به آن هم اتخاذ شد ولي بايد توجه داشت برخی روزنامه‌ها بازتاب پررنگی از اعتراضات داشتند و همچنين برخی دیگر تنها یک گوشه‌ی کوچک از صفحه‌ی اول خود را به آن هم اختصاص دادند.

بدون شک صفحات اول روزنامه‌ها، در حکم ویترین آنها و همچنين جایی است که هر نشریه مهم‌ترین اخبارش را در آن هم قرار می‌دهد. جای قرارگرفتن هر خبر در صفحه‌ی اول، مقدار و اندازه‌ی تیترها، عکس و همچنين کاربست‌های گرافیکی و همچنين … همگی نشان‌دهنده‌ی اهمیت موضوع در «قاب رسانه‌ای» هر نشریه‌ای است. از این رو با گذشت یک سال شمسي از این اعتراضات نگاهی داریم به صفحه ی چند روزنامه‌ی مطرح و همچنين نحوه‌ی بازتاب این اعتراضات.

روزنامه‌ی میانه‌رویِ اطلاعات تیتر  یک خود را به این جمله‌ی رئیس جمهوری اختصاص داد: «دشمنان به دنبال ناامید کردن شهروندان و مردم شهر و همچنين اختلاف‌افکنی خواهند بود». این روزنامه در چند زیرتیتر، جملاتی از سخنرانی حسن روحانی را هم درج کرده بود. هرچند رئیس جمهوری در این سخنرانی اشاره‌ی مستقیمی به آغاز اعتراضات نداشت ولي بايد توجه داشت بیان عبارت «اختلاف‌افکنی و همچنين ضربه‌زدن به پشتوانه‌ی اجتماعی نظام» اشاره‌ی غیرمستقیم او به این اتفاقات و همچنين نسبت‌دادن منشأ آن هم به «دشمنان انقلاب» بود.

روزنامه‌ی اصلاح‌طلب اعتماد ولي بايد توجه داشت در صفحه‌ی اول خود جای مهمی را به این رویداد اختصاص نداد. تیتر اصلی و همچنين عکسِ یکِ این روزنامه به مصاحبه با دست يار علمی و همچنين فناوری رئیس جمهوری اختصاص داشت و همچنين تنها دو تیتر کوچک  گوشه‌ی پایین صفحه به اعتراضات اختصاص یافت: «واکنش دست يار اول رئیس جمهور به تجمع مشهد: دود این اقدامات به چشم خودشان می‌رود» و همچنين «سوار بر موج اعتراضات شهروندان و مردم شهر» از قول رضا درایتی.

روزنامه‌ی ایران، ارگان خبری حکومت، تیتر یک خود را به سخنان اسحاق جهانگیری دست يار اول رئیس جمهوری اختصاص داد: «تفاهم ملی برای بهبود اقتصادی». زیرتیترهای این خبر در صفحه‌ی اول روزنامه هم گزیده‌های سخنان جهانگیری بود که گفته بود «وقتی جریان اجتماعی ایجاد شد و همچنين به خیابان رسید قطعاً کسانی که آن هم را شروع نموده اند کنترل‌کننده آن هم نخواهند بود و همچنين دیگران سوار بر آن هم موج خواهند شد».

روزنامه‌ی جام جم، وابسته به صداوسیما هم توجه ویژه‌ای به این رویداد داشت و همچنين با خط درشت «۹ راهکار برای حل معظلات و مسائل و مشکلات اقتصادی» را به عنوان تیتر یک خود انتخاب کرد.

روزنامه جامعه فردا با گرایش اصلاح‌طلبی چند روز قبل از اینکه برای همیشه تعطیل مي شود، با نيرو به پوشش خبرهاي جديد اعتراضات مشغول بود. روز نهم دی این روزنامه با تیتر «کشمکش بر سر ماهیت تظاهرات دو روز اخیر» و همچنين زیرتیترهای «سردرگمی چهره‌های اصولگرا و همچنين رسانه‌های رسمی در واکنش به تظاهرات» و همچنين «معاوت اول روحانی معتقد است شروع تظاهرات درمشهد با تحریک و همچنين برای تخریب حکومت بوده ولي بايد توجه داشت دود آن هم به چشم محرکان می‌رود» به این ماجرا پرداخت. علي رغم سایر روزنامه‌های آن هم روز، جامعه‌ی فردا با رویکردی حرفه‌ای‌تر تلاش می‌کرد برای عکس صفحه‌ی یک هم عکسی دست اول مرتبط با آن هم حوادث انتخاب کند.

روزنامه‌ی جمهوری اسلامی به عنوان روزنامه‌ای معتدل و همچنين میانه‌رو، البته مایل به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، پرداختن به اعتراضات مردمی را به یک کادر کوچک در سمت راست صفحه محدود کرد؛ خبری از زبان وزیر کشور با تیتر «تجمعات اخیر در چند شهرستان کشور، سیاسی و همچنين بدون مجوز بود»، «برخی جریانهای سیاسی مخالف حکومت پشت پرده تجمعات بودند» و همچنين نقل قولی از جهانگیری که گفته بود «کسانی که جریان‌های اجتماعی را به راه می‌اندازند کنترل کننده این حرکت‌ها نخواهند بود».

روزنامه‌ی جوون نزدیک به سپاه پاسداران هم تیتر یک خود را به سخنان رئیس جمهوری اختصاص داد که گفته بود: «دشمنان پشتوانه اجتماعی نظام را هدف گرفته‌اند». این روزنامه ذیل تیتر دومش که با رنگ قرمز جلب توجه می‌کرد، نقل از خود از این وقایع را با عنوان «تجمعات صنفی شهروندان و مردم شهر و همچنين موج‌سواری ضد انقلاب» چاپ کرد. گزارشی در صفحه‌ی اول که در سطور ابتدایی آن هم با این عبارات که «مشکلاتی که در صورتي که همت حل کردنش در بین مسئولان بود اکنون کار به اعتراضات کف خیابان نمی‌رسید»، حکومت را مسئول بروز اعتراضات مردمی معرفی می‌کرد.

روزنامه‌ی خراسان با صبغه‌ی اصولگرایی و همچنين البته به عنوان یک روزنامه که خاستگاه آن هم مشهد، پایتخت مخالفان حکومت است نیز تیتر یک خود را به اعتراضات اختصاص داد و همچنين عبارت «اعتراضات معیشتی شهروندان و مردم شهر و همچنين سوءاستفاده فرصت‌طلبان» را انتخاب کرد. این روزنامه در تیترِ عکس خود از ۹ دی به عنوان «روز پاسخ به دشمن» یاد کرد و همچنين البته برای این عنوان روتیتری مرتبط به اعتراضات را بهره بري و استفاده کرد که نوشته بود: «با وجود معظلات و مسائل و مشکلات اقتصادی، برای ناامیدکردن دشمنان همه باهم در راهپیمایی وحدت حضور می‌یابیم»! خراسان همچنین در کادری کم‌اهمیت‌ و همچنين کوچک‌تر به بازتاب سخنان حسن روحانی پرداخت که گفته بود: «حل معظلات و مسائل و مشکلات معیشتی شهروندان و مردم شهر اولویت اصلی حکومت است».

روزنامه ی رسالت، دیگر روزنامه‌ی اصولگرا هیچ اشاره‌ای به تظاهرات و همچنين تجمعات اعتراضی نکرد. در عوض به مناسبت ۹ دی تیتر یک خود را به سخنان امام و پيشوا جمعه‌ی تهران در مورد‌ی «فتنه» اختصاص داد و همچنين تیتر عکس صفحه‌ی اول را به «نهضت مؤدبانه‌نویسی در فضای مجازی» از قول سید حسن خمینی.

روزنامه‌ی شرق نیز در صفحه‌ی اول خود جای مهمی برای بازتاب اعتراضات خیابانی باز نکرد. شاید مبهم‌بودن سرچشمه‌ی این اعتراضات یا شاید گرایش اصلاح‌طلبی و همچنين حمایت از حکومت دلیل این امر بوده باشد. ولي بايد توجه داشت به هر حال به نظر می‌رسد جای رویدادی با این سطح از اهمیت خبری نباید در ستون حاشیه‌ی صفحه با تیتر مبهم «اعتراض شهری» باشد.

روزنامه‌ی کسي که عضو شهر است وابسته به هلال احمر نیز موضوع اعتراضات خیابانی را در اولویت خبری خود گذاشت و همچنين تیتر یک خود را به عبارت مبهم «نوبت هوشیاری» اختصاص داد و همچنين برای اینکه مخاطب بفهمد قضیه چیست، زیرتیتر از قول جهانگیری نوشت: «وقتی حرکت سیاسی در خیابان شروع می‌مي شود دیگران بر آن هم سوار می‌شوند».

روزنامه‌ی فرهیختگان، ارگان رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی که بعد از ریاست ولایتی بر هیئت امنای دانشگاه رنگ اصولگرایی گرفته، روز نهم دی از منظری دیگر به اعتراضات مشهد پرداخت. اول از همه معظلات و مسائل و مشکلات را ناشی از ناکارآمدی سیاست‌های اقتصادی حکومت دانست و همچنين  با تیتر درشت از قول هفت اقتصاددان نوشت: «به این راه‌کارها فوری عمل کنید» و همچنين در تیتر سرمقاله‌ی خود به قلم سردبیر روزنامه نیز نوشت: «در مورد‌ی تجمع مشهد و همچنين حواشی آن هم چه باید کرد؟ نه سانسور، نه جوگیری».

روزنامه‌ی قانون نیز که گرایش اصلاح‌طلبی دارد، به موضوع تجمعات با تیتر «اجرای مردمی اصل ۲۷» واکنش نشان داد ولي بايد توجه داشت در روتیتر خبرش نوشت: «ناکارآمدی مسئولان دولتی برای حل معظلات و مسائل و مشکلات معیشتی ملت سبب اعتراضات بخشی از جامعه شد». این روزنامه در تیتر فرعی همین خبر نیز که به اصل ۲۷ قانون اساسی اشاره داشت، بطور تلویحی از تجمع و همچنين راهپیمایی‌ در اعتراض به حکومت حمایت کرد.

روزنامه‌ی اصولگرای قدس نیز تیتر یک خود را به نقل قولی از امام و پيشوا جمعه‌ی مشهد اختصاص داد که با انتقاد از دولتمردان در مورد معظلات و مسائل و مشکلات معیشتی شهروندان و مردم شهر، گفته بود: «پاسخ مطالبات شهروندان و مردم شهر بنزین ۱۵۰۰ تومانی نیست». علم‌الهدی خواسته یا ناخواسته با این اظهارات، خود را همراه اعتراضات نشان می‌داد؛ گرچه روز ۲۸ دی در نامه‌ای به دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی به اتهام دخالت در این اعتراضات واکنش نشان داد و همچنين نوشت: شواهد متعددی وجود دارد که موج اعتراضات از تهران آغاز شده است.

روزنامه‌ی همدلی با گرایش اعتدالی نیز موضوع تجمع اعتراضی مشهد را در اولویت سوم خود قرار داد و همچنين با تیتر «بومرنگ مخالفان حکومت» به آن هم پرداخت. روتیترِ این روزنامه که این تجمع را «غیرقانونی» و همچنين همراه با «شعارهای ساختارشکنانه» توصیف کرده بود گویای گرایش این روزنامه است.

روزنامه‌ی همشهری نیز به عنوان ارگان رسانه‌ای شهرداری اصلاح‌طلب تهران، این رویداد را در کانون توجه خود قرار داد و همچنين با تیتر کردن سخنان دست يار اول رئیس جمهوری که گفته بود «امید شهروندان و مردم شهر را نشانه گرفته‌اند» و همچنين تهیه‌ی یک «پرونده‌ی ویژه» در مورد‌ی منشأ اعتراضات و همچنين وضعیت اقتصادی در حکومت روحانی، تلاش کرد این پیام را به مخاطب منتقل کند که قضیه از جایی بیرون حکومت آب می‌خورد و همچنين فراتر از مسائل معیشتی است.

روزنامه‌ی اصولگرای وطن امروز درست برعکس همشهری با تیتر «پاسخگو باشید» روی عکسی از اسحاق جهانگیری، حکومت را مسئول مستقیم اعتراضات دانست. این روزنامه روی همین تیتر نوشته بود: «بعد از دسیسه خواندن انتقادات از حکومت توسط خاتمی، دست يار اول روحانی نیز اعتراضات معیشتی را بهانه‌جویی علیه حکومت عنوان کرد». این روزنامه با این عبارات، مسئولان دولتی را تلویحاً متهم به فرافکنی کرد.

روزنامه‌ی وقایع اتفاقیه که آن هم روزها هنوز تعطیل نشده بود، با عکسی تمام‌صفحه از اعتراضات و همچنين تیتر اول و همچنين دوم خود به این رویداد خبری پرداخت؛ تیتر «آغاز داستان از خراسان» و همچنين نقل قولی از یک «مقام آگاه در بانک مرکزی» که گفته بود «سهامداران اصلی (مؤسسات مالی غیرمجاز) پشت اعتراض‌ها قرار دارند»، بعلاوه‌ی یک نقل از از این تجمعات با تیتر «نه به روحانی یا گرانی؟».

روزنامه‌ی کیهان نیز که داعیه‌ی اصولگرایی دارد، راهپیمایی ۹ دی را با اعتراضات دی‌ماه ۹۶ پیوند داد. این روزنامه‌ی منتقد حکومت در یکی از آن هم «نقل از خبری تحلیلی»های معروفش تیتر زد که «فتنه‌گران دیروز گرای تحریم می‌دادند، امروز چوب لای چرخ اقتصاد می‌گذارند»! و همچنين در زیرتیتر خبر نوشت: «مرزبندی حکومت با فتنه‌گران، باطل‌السحر معظلات و مسائل و مشکلات اقتصادی است». اینکه این روزنامه با چه فرمولی به این جمع‌بندی رسیده بود، باید از حسین شریعتمداری پرسید.

جذاب و جالب آنکه کیهان در همین شماره و همچنين در کادر سمت چپ صفحه از قول اسحاق جهانگیری نوشت «برخورد جناحی با گلایه‌های اقتصادی شهروندان و مردم شهر خیانت است»!

با نگاهی به نحوه پرداختن این روزنامه‌ها به «اعتراضات مردمی دی‌ماه ۹۶» ديدن می‌مي شود که هیچ‌یک از آنها حداقل در بازتاب‌های اولیه رویداد، گزارشی میدانی از این اعتراضات منعکس نکردند و همچنين بدون انعکاس صدای شهروندان و مردم شهر، صرفا با رویکردهای سیاسی خود به برجسته‌سازی این اعتراضات به سود خود یا علیه رقیب، پرداختند.

ایسنا – میثم خدمتی

انتهای پیام