به نقل از ایسنا، هر چند سابقه شروع فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به قبل از انقلاب اسلامی بر می‌گردد که با قرارداد ساخت چهار واحد نیروگاهی توسط آلمان‌ها کلید خورد ولي بايد توجه داشت تمرکز بر چرخه سوخت هسته‌ای چیزی نبود که حتی در صورتي که انقلاب نمی‌شد ایران بتواند به آن هم دست یابد.

بر اساس رویکرد آمریکا و همچنين دیگر کشورهای هسته‌ای دارای بمب و همچنين سلاح هسته‌ای هیچ کشوری بعد از آنها نمی‌تواند توانمندی و همچنين دانش تولید سوخت هسته‌ای و همچنين غنی‌سازی را داشته باشد. این مساله امری بدیهی در قوانین داخلی آمریکاست و همچنين به تا حال از این قانون به جز مواردی استثنا شامل هند محافظت کرده است. اخیرا آنها طرح و همچنين لوایحی را آماده می‌کنند که در قراردادهایی که قرار است با عربستان سعودی داشته باشند نیز این مساله لحاظ مي شود. این رویکرد هم‌چنین در ارتباط و رابطه با کشور توسعه یافته به لحاظ هسته‌ای و همچنين متحد استراتژیکش یعنی ژاپن نیز صدق می‌کند. از این رو تصور این‌که ایران می‌توانسته بود در نبود انقلاب با وجود چندین نیروگاه اتمی و همچنين تولید هزاران مگاوات برق اتمی به تولید سوخت و همچنين غنی‌سازی برای نیروگاه‌هایش بپردازد دور از ذهن است. 

ولي بايد توجه داشت با انقلاب اسلامی وقتی ورق در بحث تعامل آمریکا و همچنين غرب با ایران برگشت تمامی همکاری‌ها در حوزه هسته‌ای و همچنين فعالیت‌های متنوع و گوناگون و مختلف علمی‌، تحقیقاتی و همچنين تجاری در این حوزه متوقف و همچنين لغو شد. با این وجود ایران کمتر از دو دهه بعد خود دست به کار شد و همچنين مسیر سخت “هسته‌ای” شدن را با وارد شدن به بازسازی و همچنين بهره‌برداری نیروگاه اتمی بوشهر آغاز کرد.

پیش از انقلاب آلمان‌ کار ساخت دو واحد ۱۰۰۰ مگاواتی نیروگاه اتمی را در بوشهر آغاز کرده و همچنين آماده تجهیز بود که با وقوع انقلاب اسلامی و همچنين به فاصله کمی بعد از آن هم همزمان با جنگ ایران و همچنين عراق در عمل این روند متوقف و همچنين حتی تجهیزات ساخته‌ و همچنين آماده ارسال، به ایران فرستاده نشد.

البته دلیل ارسال نشدن تجهیزات نیروگاه بوشهر به ایران صرفا قصور طرف آلمانی یا فشار آمریکایی‌ها در ماه‌ها و همچنين سال شمسي اول انقلاب نبود بلکه در فضای احساسی انقلاب و همچنين گسست یا گريز و فرار بسیاری از کارشناسان و همچنين مهندسين و متخصصين این حوزه از کشور، عملا این حوزه متولی نداشت. از طرفی انقلابی‌ها معتقد بودند کشور نباید به سمت تکنولوژی‌های غربی و همچنين آمریکایی برود و همچنين ایران نیازی به این مقوله ندارد. همین مساله باعث شد تا برای مدتی طولانی تا اوایل دهه ۷۰ شمسی در این حوزه اقدام و همچنين عملکرد قابل قبولی انجام نشود. 

در سال شمسي‌های ۱۳۷۴ تلاش‌ها برای از سرگیری ساخت نیروگاه اتمی بوشهر بررسي کننده و پروهشگر شد و همچنين قرارداد بازسازی و همچنين ساخت واحد اول نیروگاه بوشهر به روش کلید در دست با روس‌ها منعقد شد. هر چند بازسازی و همچنين بهره‌برداری راکتور بوشهر توسط روس‌ها در حدود ۱۷ سال شمسي زمان برد ولي بايد توجه داشت در نهایت این راکتور توانسته بود در میانه تحریم‌های جامعه بین‌الملل علیه ایران راه‌اندازی و همچنين به بهره‌برداری برسد. به این شکل اولین نیروگاه اتمی در منطقه به نام ایران ثبت شد. بهره‌برداری از این نیروگاه از منظر سیاسی و همچنين امنیتی که ریسک تهدیدات هسته‌ای علیه ایران را به شدت کاهش می‌داد، حایز اهمیت بود. هم‌زمان نیز برخی اقدامات دیگر شامل راه‌اندازی و همچنين ساخت تاسیسات غنی‌سازی و همچنين تولید سوخت در شهرهای نطنز و همچنين اصفهان در حال انجام بود.

در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۸۱ (۹ فوریهٔ سال شمسي ۲۰۰۳ میلادی) محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، خبر از تهیهٔ سوخت هسته‌ای توسط مهندسين و متخصصين ایرانی داد و همچنين از آن هم پس در عمل فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شدت تحت نظارت دیده‌بان هسته‌ای (آژانس بین‌آلمللی انرژی اتمی) و همچنين دنیا قرار گرفت. البته در اوت ۲۰۰۲ (چند ماه قبل از اعلام رسمی ایران) منافقین اقدام به نشر گزارشی کردند که در آن هم از وجود تأسیسات غنی‌سازی نطنز و همچنين آب سنگین اراک اطلاعاتی منتشر شده بود. این خبر سر و همچنين صدای زیادی را در دنیا علیه ایران به راه انداخت و همچنين از آن هم موقع “پرونده” ای برای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بررسی و همچنين راستی‌آزمایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران تشکیل شد که خیلی زود به مهم‌ترین بحران بین‌المللی با محوریت ایران تبدیل شد.

با طرح پرونده هسته‌ای از سوی کشورهای غربی ایران به روش هم‌زمان با آژانس و همچنين سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و همچنين آلمان) وارد مذاکرات جداگانه فنی ـ هسته‌ای ـ حقوقی و همچنين سیاسی بین‌المللی شد. بعد از چند دور مذاکره در نهایت ایران حاضر به پذیرش چند توافق‌نامه (تهران، سعدآباد و همچنين پاریس) شد که بر اساس آنها به روش داوطلبانه به تدریج فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم خود را به حالت تعلیق درآورد. ولي بايد توجه داشت در حالی که قرار بود تعلیق غنی‌سازی در ایران برای زمانی کوتاه باشد و همچنين بعد از آن هم برنامه جذاب و جالب و خوب هسته‌ای ایران به روش عادی در آژانس دنبال مي شود و همچنين محدودیت‌ها نیز برداشته مي شود، بهانه‌گیری‌ها و همچنين فشار اروپایی‌ها تشدید شد و همچنين زیر قول و همچنين قرارهایشان با ایران زدند. اروپایی‌ها البته در این سال شمسي‌ها با همراهی و همچنين مشورت آمریکایی‌ها با ایران مذاکره می‌کردند و همچنين کمتر رویکرد مستقلانه داشتند. 

حکومت سید محمد خاتمی در پاسخ به این رفتار اروپایی‌ها، تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی را با فک پلمب از فعالیت‌های UCF اصفهان تحت نظارت آژانس در مرداد ۱۳۸۵ شکست. ایران هم چنین در ژانویه ۲۰۰۶ در حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تأسیسات مجتمع تحقیقاتی هسته‌ای نطنز را نیز فک پلمب کرد. بعد از آن هم روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران در حکومت محمود احمدی‌نژاد سرعت گرفت و همچنين در آوریل ۲۰۰۶ مهندسين و متخصصين ایرانی توانستند چرخه سوخت هسته‌ای را در مقیاس آزمایشگاهی تکمیل کنند.

در فروردین ۱۳۸۵ (آوریل سال شمسي ۲۰۰۶) محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران، اعلام کرد که ایران موفق به غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۳.۵ قسمت و بخش شده‌است. هم‌چنین در تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۹۰ (۱۵ فوریه ۲۰۱۲) ایران از ساخت میله سوخت هسته‌ای ۲۰ قسمت و بخش غنی شده و همچنين بارگذاری آن هم در رآکتور تحقیقاتی تهران خبر داد.

با نشر این خبرهاي جديد قطعنامه‌ها یکی بعد از دیگری علیه کشورمان در شورای امنیت صادر می‌شد. در عین حال ایران بی‌تفاوت به این فشارهای سیاسی و همچنين اقتصادی بین‌المللی به راه خود در پیشبرد برنامه جذاب و جالب و خوب هسته‌ای خود و همچنين نیز همزمان مذاکرات هسته‌ای با سه کشور اروپایی و همچنين سپس با کشورهای ۱+۵ (انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، آمریکا و همچنين آلمان) ادامه می‌داد.

آمریکا در سال شمسي‌های نخست طرح موضوع هسته‌ای از دور مذاکرات را دنبال و همچنين به عبارتی هدایت می‌کرد ولي بايد توجه داشت بعد از ۲۰۰۷ به روش مستقیم وارد مذاکره شد و همچنين شش کشور در مقابل ایران پشت میز مذاکره نشستند.

شورای امنیت در ژوئیه ۲۰۰۶ قطعنامه ۱۶۹۶ را در واکنش به اقدامات هسته‌ای ایران تصویب کرد و همچنين خواستار تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در ایران شد. بعد از آن هم قطعنامه‌های شورای امنیت نهاد ملل به روش سریالی علیه ایران به تصویب رسید که هر کدام محدودیت‌های سیاسی، اقتصادی و همچنين امنیتی بیش‌تری را به ایران تحمیل می‌کرد.

در دسامبر ۲۰۰۶ قطعنامه ۱۷۳۷ تصویب شد که بیش‌تر فعالیت‌های تجاری، مالی، صنایع موشکی و همچنين هسته‌ای ایران را بر اساس بند ۴۱ فصل هفتم منشور ملل متحد، هدف قرار داده بود. این قطعنامه نخستین سند بین‌المللی حقوقی بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و همچنين ثبات منطقه‌ای معرفی می‌کرد.

در ادامه قطعنامه‌های ۱۷۴۷ (در مارس ۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (در مارس ۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (در سپتامبر ۲۰۰۸) و همچنين ۱۹۲۹ (در ژوئن ۲۰۱۰) در شورای امنیت نهاد ملل تصویب شد که بر اساس این قطعنامه‌ها محدودیت‌های مالی بر شرکت‌ها و همچنين اشخاص وابسته به سپاه پاسداران و همچنين نهاد انرژی اتمی افزایش یافته بود.

در مسیر “هسته‌ای” شدن ایران نه تنها هزینه‌های سیاسی، حقوقی و همچنين اقتصادی داده است بلکه با ترور چهار تن از مهندسين و متخصصين کشور عملا جنگی تمام عیار در نوع خود رقم خورد.

مصطفی احمدی روشن، مسعود علی‌محمدی، مجید شهریاری، داریوش رضایی‌نژاد و همچنين رضا قشقایی (راننده) افرادی بودند که بعضا با جایگاه علمی و همچنين دانشگاهی و همچنين نیز سازمانی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

با وجود اعمال تحریم‌های‌ کم سابقه آمریکا علیه ایران و همچنين هم‌زمان ادامه برنامه جذاب و جالب و خوب هسته‌ای ایران، مذاکرات میان ایران و همچنين ۱+۵ در این مقطع نیز دنبال می‌شد. این مذاکرات به سرپرستی سعید جلیلی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی در شهرهایی شامل رم، ژنو، بغداد، استانبول، مسکو و همچنين آلماتی انجام گرفت؛ مذاکراتی که بدون نتیجه‌ای ملموس به حکومت بعدی واگذار شد.

 بر اساس اظهارات علی ‌اکبر صالحی وزیر خارجه وقت حکومت احمدی‌نژاد، در ماه‌های پایانی حکومت دهم با توجه به پیام‌هایی که از سوی طرف‌های آمریکایی با وساطت عمانی‌ها ارسال شده بود، مذاکرات محرمانه‌ای در سطح معاونان و همچنين کارشناسان وزیران خارجه ایران و همچنين آمریکا در مسقط برگزار شده بود که مقامات آمریکایی برای اولین بار در این مذاکرات اعلام کرده بودند، حاضرند غنی‌سازی ایران را بپذیرند. آقایان خاجی، بهاروند، نجفی و همچنين زبیب اعضای هیات ایرانی مذاکره‌کننده با آمریکا در مسقط بودند. این مذاکرات با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری در سال شمسي ۹۲ متوقف شد.

با وجود توانمندی ایران در قسمت و بخش‌های متنوع و گوناگون و مختلف چرخه سوخت ولي بايد توجه داشت منابع اولیه ایران و همچنين نیز مواد غنی‌شده رو به اتمام بود و همچنين دیگر نمی‌توانستیم با سرعت بالا به غنی‌سازی و همچنين ذخیره مواد هسته‌ای بپردازیم، از این رو کشور برای حفظ این قدرت استراتژیک خود تغییری در برنامه جذاب و جالب و خوب بلندمدت خود انجام داد. در دو سال شمسي پایانی حکومت محمود احمدی‌نژاد در عمل غنی‌سازی و همچنين تولید سانتریفیوژ ایران کاهش یافت.

با انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور، رویکرد جدیدی از سوی جمهوری اسلامی ایران در بررسی موضوع هسته‌ای پیش گرفته شد که موجب شکل‌گیری دور جدیدی از مذاکرات شد.

اولین دور از مذاکرات هسته‌ای در حکومت یازدهم در حاشیه سفر محمد جواد ظریف وزیر مسائل خارجه کشورمان به نیویورک در سال شمسي ۹۲ انجام شد.

مسئولیت مذاکرات هسته‌ای بر خلاف حکومت‌های سید محمد خاتمی و همچنين محمود احمدی‌نژاد که بر عهده دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود به عهده وزارت خارجه و همچنين شخص وزیر خارجه گذاشته شد. در این تصمیم شخص حسن روحانی که سابقه حضور و همچنين فعالیت طولانی در شورای عالی امنیت ملی داشت و همچنين خود نیز برای مدتی مسوول مذاکرات بود نقش داشت.

در اقدامی غیرمنتظره و همچنين بی‌سابقه، این مذاکرات در سطح وزیران خارجه ایران و همچنين شش کشور مذاکره کننده آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین،‌ روسیه و همچنين آلمان انجام شد.

جان کری وزیر وقت مسائل خارجه آمریکا برای اولین بار در تاریخ مذاکرات هسته‌ای و همچنين در تاریخ روابط ایران و همچنين آمریکا بعد از انقلاب اسلامی به روش رسمی و همچنين برای موضوعی که یک طرف آن هم ایران است حضور یافت. اهمیت این نشست آن هم قدر بود که دیگر اعضای تيم ۱+۵ بعد از این مذاکرات ابراز امیدواری کردند تا موضوع هسته‌ای ایران سریع‌تر حل مي شود.

بعد از آن هم سه دور مذاکرات در شهرستان ژنو در مهر و همچنين آبان ماه ۱۳۹۲ نیز در سطح وزیران خارجه ۱+۵ برگزار شد. در این دور از مذاکرات احتمال یک توافق اولیه احتمالی نيرو گرفت.

نگرانی‌ها از احتمال دستیابی دو طرف به توافق تا جایی بود که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر در آن هم مقطع توافق احتمالی ایران با تيم ۱+۵ را “معامله قرن” برای ایران و همچنين اشتباه پهناور و بزرگ برای غرب خواند و همچنين گفت در صورت توافق در مذاکرات این کشور هیچ تعهدی به توافق نامه نخواهد داشت و همچنين برای امنیت کشورش هر کاری می‌کند.

مذاکرات بعدی در ژنو از ۲۹ آبان تا ۳ آذر ۱۳۹۲ در هتل اینترکنتیننتال ژنو برگزار شد و همچنين در نهایت ایران و همچنين ۱+۵  بر سر توافقی اولیه با عنوان “برنامه جذاب و جالب و خوب اقدام مشترک” به توافق رسیدند؛ توافقی که بر اساس آن هم از سوی ایران برخی فعالیت‌های هسته‌ای برای مدت انجام مذاکرات متوقف و همچنين از سوی ۱+۵ و همچنين شورای امنیت نیز اجرای تحریم‌های یک جانبه و همچنين همه جانبه علیه ایران متوقف شد.

ولي بايد توجه داشت خیلی زود مذاکرات در ادامه مذاکرات اولیه با هدف دست یافتن به توافقی جامع که به حل و همچنين فصل کلی موضوع هسته‌ای ایران بینجامد در بهمن و همچنين اسفند ماه سال شمسي ۱۳۹۲ در وین از سر گرفته شد. در روزهای پایانی اسفند ماه بار دیگر دو طرف در لوزان سوییس دور یک میز جمع شدند و همچنين برای اولین بار علی‌اکبر صالحی رییس نهاد انرژی اتمی و همچنين حسین فریدون مشاور رییس‌جمهور در این مذاکرات حاضر شدند و همچنين در طرف آمریکایی نیز وزیر انرژی این کشور حضور داشت. در این دور از مذاکرات در حالی که همه چیز از یک توافق حکایت داشت نتیجه‌ای حاصل نشد. دو طرف چند روز بعد یعنی ۹ فروردین بار دیگر در لوزان سوییس جمع شدند و همچنين در نهایت این دور از مذاکرات به تفاهم اولیه انجامید که پیش درآمدی بود برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای. در این مذاکرات ضرب الاجل ۱۰ تیر ۱۳۹۴ برای رسیدن به توافق جامع در نظر گرفته شد.

بعد از تفاهم لوزان، آمریکا بر خلاف توافق انجام شده اقدام به ارائه «فکت شیت» از توافق جامع کرد که محتوا و همچنين تفسیر آن هم با آنچه در توافق بود، تفاوت داشت و همچنين همین امر تنش‌های زیادی را در داخل ایران به وجود آورد.

با وجود مخالفت‌های شدید با توافق اولیه در لوزان و همچنين انتقادها نسبت به تیم مذاکره‌کننده، حمایت مقام معظم رهبری از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و همچنين مذاکرات انجام شده، فصل‌الخطاب بحث بود.

هیات مذاکره‌کننده ایران روز ۱۸ فروردین ۱۳۹۴ برای شرکت در مذاکرات بعدی راهی وین شدند. رفع تحریم‌ها، غنی‌سازی، همکاری‌های بین‌المللی در زمینه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و همچنين راکتور آب سنگین اراک از موضوعات مهمی بود که در این دور از مذاکرات مورد بحث قرار گرفت.

ایران و همچنين ۱+۵ در اردیبهشت و همچنين خرداد ۹۴ چند دور مذاکره دیگر را در وین انجام دادند. در کشاکش مذاکرات، دیدارهای دو جانبه در اتاق‌های مذاکراتی یا در حال پیاده‌روی وزیران مسائل خارجه ایران و همچنين آمریکا و همچنين مواجهه‌های متنوع و گوناگون و مختلف‌شان شامل قسمت و بخش‌های قابل توجه در روند مذاکرات بود که تابوی دیدار و همچنين گفت‌وگوی مقامات ایرانی و همچنين آمریکایی را نیز شکست.

آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و همچنين ۱+۵ در هتل کوبورگ در حالی آغاز شد که هنوز مسایل زیادی میان دو طرف مذاکره‌کننده مورد بحث بود. آن هم‌روش که از قبل هم پیش‌بینی می‌شد، دو طرف نتوانستند اختلافات بر سر موضوعات باقی مانده را حل و همچنين فصل کنند. مذاکرات برای ۱۶ تیرماه یک بار دیگر تمدید شد ولي بايد توجه داشت باز هم توافق به دست نیامد تا این‌که در نهایت در ۲۳ تیرماه (۱۴ ژوییه ۲۰۱۵)، بعد از سه سال شمسي مذاکرات فشرده و همچنين ۱۲ سال شمسي مذاکرات پی‌ در پی بر سر مساله هسته‌ای دو طرف توانستند به راه‌حلی مرضی‌الطرفین برای عبور از این موضوع دست یابند.

برنامه جذاب و جالب و خوب جامع اقدام مشترک (برجام) در ۱۰۹ صفحه و همچنين ۵ ضمیمه به توافق رسید و همچنين در اقدامی قابل تامل در شورای امنیت نهاد ملل به رای گذاشته شد و همچنين در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ نیز به تصویب و همچنين تایید این شورا رسید و همچنين مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري‌الاجرا شد. با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ در عمل تمامی قطعنامه‌های قبلی علیه ایران در شورای امنیت تعلیق شد و همچنين جامعه بین‌الملل موظف به همکاری با کشورهای امضاکننده این توافق برای اجرای آن هم شدند.

همچنين و علاوه بر این در خلال اجرایی کردن برجام، پرونده مطالعات ادعایی علیه ایران که در آن هم اتهاماتی بی‌اساس و همچنين جعلی نسبت به فعالیت‌های نظامی ایران مطرح شده بود نیز در مذاکرات مستمر و همچنين طولانی کارشناسان ایران و همچنين اژانس حل و همچنين فصل شد.

از ۲۳ تیرماه تا ۲۶ دی ماه ۱۳۹۴ هیات‌های مذاکره‌کننده در سطح وزیران خارجه، معاونان و همچنين کارشناسان مسئولیت هموار ساختن مراحل اجرای توافق جامع هسته‌ای را داشتند در بالاخره در دی ماه ۱۳۹۴ برنامه جذاب و جالب و خوب جامع اقدام مشترک (برجام) به روش رسمی حیات یافت.

با اجرا شدن این توافق ایران برخی محدودیت‌های هسته‌ای را در بازه‌های زمانی ۸، ۱۰ و همچنين ۱۵ سال شمسي پذیرفت و همچنين هم‌زمان نظارت‌های دقیق آژانس ضمن پادمان جامع، به روش داوطلبانه در چارچوب پروتکل الحاقی و همچنين برخی بازرسی‌های سرزده انجام و همچنين پذیرفته شد. در عین حال با پذیرش این محدودیت‌ها، تمامی تحریم‌های اروپا و همچنين آمریکا (ثانویه) که به روش یک‌جانبه و همچنين همه‌جانبه و همچنين بین‌المللی علیه ایران در سال شمسي‌های قبل وضع شده بود لغو یا تعلیق مي شود.

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای “هسته‌ای” برجام خرید مواد اولیه اورانیوم حدود ۹۵۰ تن بود که در شرایط خارج از برجام امکان خرید آن هم برای ایران وجود نداشت. از این رو کشور توانسته بود یکی از استراتژیک‌ترین قسمت و بخش‌های چرخه سوخت خود که در آن هم با ضعف جدی رو به رو بود، تکمیل کند. هم‌چنین در این چارچوب، ایران برنامه جذاب و جالب و خوب ۱۵ ساله هسته‌ای خود را به آژانس ارایه کرد؛ برنامه جذاب و جالب و خوب‌ای که به گفته علی‌اکبر صالحی رییس نهاد انرژی اتمی برنامه جذاب و جالب و خوب هسته‌ای کشور را با یک “آهنگ درست” پیش می‌برد.

با وجود تلاش‌های بسیار برای برداشتن موانع سیاسی و همچنين اقتصادی و همچنين قانونی از سر راه اجرای برجام ولي بايد توجه داشت این توافق در سال شمسي نخست نتوانست اهداف و همچنين منافع حداکثری ایران را تامین کند هر چند گشایش‌های بسیاری اتفاق افتاد. در سال شمسي دوم با تغییر حکومت در آمریکا فضا از آنچه قبلا بود هم سخت‌تر شد و همچنين عملا برجام به سد ترامپ برخورد کرد.

به نقل از ایسنا، با روی کار آمدن دونالد ترامپ در ژانویه ۲۰۱۷ و همچنين از آنجایی که وی در دوره تبلیغات انتخاباتی رویکردی تند علیه ایران و همچنين برجام و همچنين حکومت باراک اوباما و همچنين تصمیماتش داشت سنگ‌اندازی‌ها برای اجرا نشدن برجام آغاز شد. ترامپ نمی‌توانسته بود از توافقی که موافقت و همچنين حمایت چهار عضو دائم شورای امنیت و همچنين آلمان را به همراه داشت به سرعت خارج مي شود ولي بايد توجه داشت تحریم‌های ریز و همچنين درشت به بهانه‌های حقوق بشری و همچنين اقدامات تروریستی مورد ادعای آمریکا در کنار موضع‌گیری‌ها و همچنين سخنرانی‌های افراطی در راستای تهدید توافق، ایران و همچنين اروپا ادامه داشت. از طرفی تلاش سه کشور اروپایی، چین و همچنين روسیه برای متقاعد کردن ترامپ به اجرا و همچنين ماندن در توافق نتوانست کاری از پیش برد و همچنين این توافق تنها یک سال شمسي در حکومت ترامپ دوام آورد.

دونالد ترامپ در اردیبهشت ۹۷ (می ۲۰۱۸) بعد از مدت‌ها تهدید به خروج از برجام، از این توافق خارج شد و همچنين به دنبال این مساله تمامی تحریم‌هایی که به واسطه برجام تعلیق شده بود در بازه‌ زمانی چهار و همچنين شش ماهه بازگشت.

کشورهای اروپایی و همچنين چین و همچنين روسیه دیگر اعضای برجام با خروج آمریکا از این توافق به اتفاق از ایران خواستند تا راه آمریکا را در پیش نگیرد و همچنين همه طرف‌ها تلاش کنند راهی برای ادامه اجرای برجام منهای آمریکا بیابند و همچنين ایران این درخواست را پذیرفت.

ایران و همچنين سه کشور اروپایی دو هفته بعد از خروج آمریکا از برجام مذاکرات برای رسیدن به چارچوبی که بتواند تحریم‌های آمریکا را دور بزند تا ایران ضمن اجرای تعهداتش از منافع اقتصادی برجام منتفع مي شود را آغاز کردند. این مذاکرات که ابتدا قرار بود در طی چند هفته به نتیجه برسد با گذشت ده ماه از آن هم زمان، هم‌چنان ادامه دارد.

در عین حال ایران و همچنين سه کشور اروپایی (انگلیس،‌ فرانسه، آلمان) با همراهی روسیه و همچنين چین توانسته‌اند به چارچوبی تحت عنوان “ساز و همچنين کار ویژه مالی” (SPV) دست یابند که بر اساس آن هم شرکت‌ها و همچنين موسسات مالی و همچنين بانکی و همچنين تجاری کوچک در اروپا در مرحله نخست و همچنين در مرحله بعد تمامی کشورها می‌توانند از این مسیر تعامل مالی و همچنين بانکی خود را با ایران انجام دهند. انتظار است این روند به افزایش همکاری‌های و همچنين قراردادهای بین‌المللی ایران در حوزه‌های متنوع و گوناگون و مختلف بینجامد.

ولي بايد توجه داشت اجرای SPV در شرایطی دنبال می‌مي شود که آمریکا به شدت با اروپایی‌ها بر سر عدم همراهی با وی در مقابله با ایران در تنش و همچنين مقابله خواهند بود و همچنين به شکل‌های متنوع و گوناگون و مختلف تلاش دارند تا اقدامات اروپا در چارچوب SPV را خنثی کنند و همچنين بخشی از طولانی شدن روند تهیه و همچنين تصویب SPV به نظر ناشی از اقدامات آمریکاست.

SPV شرکتی مستقل از هر یک از نهادهای مالی و همچنين حکومتی اروپایی و همچنين ایرانی است که به روش خصوصی ثبت و همچنين ایجاد می‌مي شود. یک شعبه از این شرکت در اروپا و همچنين دیگری در ایران ثبت می‌مي شود و همچنين تمام اطلاعات تبادلات تجاری بین شرکت‌های ایرانی و همچنين اروپایی در این دو شرکت ثبت می‌مي شود. در گام نخست به نظر این ساز و همچنين کار صرفا نیازها و همچنين کالاهای “انسانی” و همچنين “حیاتی” را حمایت مي کند چرا که تحریم‌های آمریکا حتی این قسمت و بخش‌ها که در لیست تحریم‌ها نیست را به روش غیرمستقیم در برگرفته است.

بازگشت تحریم‌های آمریکا هر چند جديد و تو و تازه نبود و همچنين به آنها اضافه نشده بود، ولي بايد توجه داشت اجرای این تحریم‌ها در شرایط جدید ابعاد بسیار وسیع‌تری به لحاظ تاثیرگذاری بر اقتصاد و همچنين سیاست ایران داشته است. هشت کشور خریدار نفت ایران از معافیت‌های آمریکا برای خرید نفت به مدت شش ماه برخوردار شدند ولي بايد توجه داشت به نظر می رسد با پایان یافتن این معافیت‌ها، دوره‌ای سخت‌تر از زمان کنونی را به لحاظ اقتصادی و همچنين معیشتی شاهد خواهیم بود.

ضعف مدیریت اقتصادی و همچنين بنیه اقتصادی کشور، خارج شدن برخی کشورهای منطقه از دایره دوستان و همچنين همراهان ایران شامل امارات متحده عربی، کویت،‌ ترکیه و همچنين غیره، پیشرفت تکنولوژی‌ و همچنين نرم‌افزارهای مالی و همچنين بانکی در ده سال شمسي قبل و همچنين عقب‌ماندگی بانک‌ها و همچنين موسسات مالی و همچنين پولی ایران از این فرایند، توسعه و همچنين گسترش قواعد حقوقی بانکی و همچنين مالی بین‌المللی که بعضا ایران به عضویت آنها درنیامده است شامل مشکلاتی است که تحمل تحریم‌ها در شرایط فعلی را نسبت به قبل سخت‌تر کرده است.

در همین حال، مراکز و همچنين نهادهای داخلی ایران هم‌چنان مقابل تصویب برخی قوانین که مسیر تعامل مالی و همچنين بانکی ایران با بسیاری از کشورها و همچنين بانک‌ها را می‌تواند هموار کند، مقاومت می‌کنند. این در حالی است که بسیاری از منتقدان برجام از حکومت می‌خواهند تا بدون تکیه و همچنين امید به برجام وضعیت کشور را سامان دهد ولي بايد توجه داشت با تصویب پیوستن ایران به FATF و همچنين پذیرش CFT مخالفت می‌کنند در حالی که پذیرش و همچنين اجرای این موارد، نه لزوما برای اجرای برجام بلکه در شرایط عادی نیز ضروری است. تحریم ایران برای چهار دهه به ویژه بعد از ۱۳۸۹ که تحریم‌های شدید آمریکا به روش یک‌جانبه اعمال شد، در عمل ارتباطات ایران را به روش گسترده در سطوح متنوع و گوناگون و مختلف مالی، بانکی و همچنين تجاری با دنیا و همچنين مراکز اقتصادی قطع کرد، از این رو سیستم مالی ایران بسیار عقب‌مانده و همچنين کند است.

آمریکا تمامی تحریم‌های یک‌جانبه خود را در بازه زمانی ۴ و همچنين ۶ ماه بازگرداند و همچنين در نتیجه آن هم ایران به ویژه در ارتباط و رابطه با نقل و همچنين انتقالات مالی و همچنين فروش نفت با محدودیت جدی و همچنين شدید رو به رو شده است.

تلاش اروپا برای مقابله و همچنين دور زدن تحریم‌های آمریکا و همچنين کم اثر کردن آنها در حالی ادامه دارد که آمریکا از طرق متنوع و گوناگون و مختلف سعی بر از بین بردن این تلاش‌ها دارد. حمایت اروپا از برجام در عمل تلاش آمریکا برای اجماع سازی علیه ایران را به شکست کشانده از این رو، مهم است این رویکرد در شرایطی که آمریکا و همچنين هم‌پیمانانش در منطقه و همچنين جهان به شدت به ایران فشار می‌آورند و همچنين سعی دارند “ایران هراسی” را بار دیگر گسترش دهند، از سوی باقی ماندگان در برجام و همچنين کشورهای دیگر حفظ مي شود. در عین حال هم‌چنان که ایران از ماندن در برجام تا این لحظه حمایت کرده و همچنين آن هم را در راستای منافع ملی‌اش می‌داند ولي بايد توجه داشت گزینه خروج از برجام روی میز است.

به گفته علی اکبر صالحی رییس نهاد انرژی اتمی ایران در صورت تصمیم به خروج از برجام و همچنين بازگشت به شرایط قبل در بعد هسته‌ای، همچنين و علاوه بر شروع غنی‌سازی ۲۰ قسمت و بخش در ۴ روز، می‌توانیم مقدمات راه‌اندازی کارخانه تولید فلز اورانیوم را هم فراهم کنیم.

هم‌چنین بهروز کمالوندی سخنگوی نهاد انرژی اتمی اخیرا اعلام کرد: ما برای تکمیل هر دو راکتور، چه راکتور قبلی با اورانیوم طبیعی و همچنين چه راکتوری که در حال بازطراحی است، توانمند هستیم و همچنين در صورتي که بنا مي شود راکتور قبلی را مجدد بسازیم این بار بهتر و همچنين سریع‌تر خواهیم ساخت.

به نقل از ایسنا، کمتر کسی تصور می‌کرد موضوع انرژی هسته‌ای با چنین فراز و همچنين نشیب و همچنين سرنوشت متفاوتی در چهار دهه رو به رو مي شود. از نام “انرژی اتمی” که در ادبیات رسمی، سیاسی و همچنين رسانه‌ای به “انرژی هسته‌ای” تبدیل شد تا ماهیت و همچنين نگاه به آن هم. امروز شهروندان و مردم شهر ایران آگاه‌ترین شهروندان و مردم شهر در انظار و افکار عمومی جهان نسبت به موضوع انرژی هسته‌ای و همچنين جزییات فنی آن هم خواهند بود.

سیر تحول نگاه به انرژی هسته‌ای در ایران نیز قابل توجه است: در اوایل انقلاب تا پایان دهه ۶۰ مقاومت جدی در بین نیروهای انقلابی نسبت به پذیرش آن هم بود و همچنين اساسا این نگاه حاکم بود که کشوری با ذخایر غنی نفت نیازی به تکنولوژی آمریکایی ندارد. در دهه ۷۰ نیروهای متخصص باقی مانده در کشور برای احیا و همچنين بازسازی باقی‌مانده‌های تاسیسات و همچنين برنامه جذاب و جالب و خوب‌های هسته‌ای تلاش و همچنين اقدام کردند که در نهایت به انعقاد قرارداد بازسازی نیروگاه اتمی بوشهر و همچنين احیای برخی پروژه‌های دیگر شامل ساخت و همچنين احیای تاسیسات نطنز و همچنين اصفهان شد ولي بايد توجه داشت زيرا و به درستي که هنوز قسمت و بخش زیادی از جامعه و همچنين مسئولان نسبت به این مساله توجیه و همچنين آگاه نبودند این برنامه جذاب و جالب و خوب‌ها بی سر و همچنين صدا دنبال شد. دهه ۸۰، “انرژی هسته‌ای” به یک‌باره به رکن اصلی سیاست کلان و همچنين خارجی ایران تبدیل شد؛ شعار “انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست” در این دوره هم‌زمان با آغاز تحریم‌های سیاسی و همچنين اقتصادی جامعه بین‌الملل در کنار شعارهای انقلابی و همچنين اصولی معیاری برای سنجش مقاومت شهروندان و مردم شهر ایران و همچنين دشمنی با غرب و همچنين آمریکا قرار گرفت. ولي بايد توجه داشت از قسمتهاي آخر دهه هشتاد و همچنين در دهه ۹۰ چهره دیگری نیز این مقوله خود را نشان داد. با تشدید محاصره اقتصادی نه تنها قسمت و بخش‌های سیاسی و همچنين اقتصادی بلکه ابعاد متنوع و گوناگون و مختلف زندگی عادی شهروندان و مردم شهر تحت الشعاع قرار گرفت و همچنين دیگر شرایط سال شمسي‌های ۸۹ – ۹۰ نبود. در عین حال در صورتي که امروز از اکثریت شهروندان و مردم شهر ایران سوال مي شود که انرژی هسته‌ای باید داشته باشیم یا نه؟ به آن هم نه نمی‌گویند.

موضوع هسته‌ای که طی یک دهه به بحران هسته‌ای برای ایران و همچنين دنیا تبدیل شده بود با هزار امید و همچنين انتقاد در سال شمسي ۹۴ و همچنين بعد از سه سال شمسي مذاکرات فشرده حل و همچنين فصل شد ولي بايد توجه داشت مقامات آمریکایی با خروج از برجام نشان دادند که نگرانی و همچنين باور مسئولان و همچنين شهروندان و مردم شهر ایران به آنها که “قابل اعتماد” نیستند در طی زمان تغییر نمی‌کند. آنها و همچنين هم‌پیمانانشان پرونده‌ای ساختگی را با اتهاماتی جعلی علیه ایران به وجود آوردند ولي بايد توجه داشت وقتی پایه‌های این اتهام هاي و همچنين ادعاها در جریان مذاکرات هسته‌ای و همچنين با دست یافتن به برجام متزلزل و همچنين نابود شد نگران شدند. از این رو از هیچ اقدام، توطئه و همچنين هزینه‌ای برای خارج کردن مذاکرات و همچنين توافق از مسیر خود دریغ نکردند.

به گفته بسیاری از کارشناسان رفتار و همچنين رویکرد منطقی و همچنين معقول ایران در تمام این سال شمسي‌ها که در عین پیشبرد برنامه جذاب و جالب و خوب هسته‌ای خود، هیچ گاه میز مذاکره را ترک نکرد و همچنين به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داد، بهترین و همچنين دقیق‌ترین تصمیم در شرایط فشار و همچنين ارعاب تحلیل می‌مي شود و همچنين انتظار است این رویکرد در آینده نیز دنبال مي شود.

انتهای پیام